Cộng hòa Liên bang Đức là một trong những quốc gia thu hút người nhập cư nhiều nhất tại châu Âu. Với nền kinh tế phát triển và dân số già hóa, nước Đức đã điều chỉnh luật nhập cư để chào đón thêm lao động có tay nghề, sinh viên quốc tế và người tị nạn. Luật nhập cư Đức (Aufenthaltsgesetz) là cơ sở pháp lý điều chỉnh các vấn đề liên quan đến thị thực, cư trú và quyền làm việc của người nước ngoài tại Đức.
1. Cơ sở pháp lý chính
Hệ thống nhập cư của Đức được điều chỉnh chủ yếu bởi:
– Luật cư trú (Aufenthaltsgesetz – AufenthG)
– Luật quốc tịch (Staatsangehörigkeitsgesetz)
– Luật lao động người nước ngoài (Beschäftigungsverordnung)
Và các quy định EU nếu người nhập cư đến từ quốc gia thuộc EU/EEA.
Ngoài ra, Luật Nhập cư cho lao động có tay nghề (Fachkräfteeinwanderungsgesetz), có hiệu lực từ 1/3/2020, và được cải cách mạnh vào 2023–2024, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính sách nhập cư của Đức.
2. Các hình thức cư trú và thị thực phổ biến
Thị thực làm việc cho lao động có tay nghề
Người có bằng cấp đại học hoặc bằng nghề được công nhận tại Đức có thể nộp đơn xin thị thực lao động (Arbeitsvisum). Phải có thư mời làm việc hoặc hợp đồng với mức lương phù hợp.
Thẻ xanh Đức (Blue Card EU)
Dành cho người có bằng đại học và lời mời làm việc với mức lương tối thiểu (năm 2025 là khoảng 45.300 euro/năm, thấp hơn với các ngành thiếu hụt như IT, kỹ sư, y tế). Blue Card có thời hạn lên đến 4 năm và có thể dẫn đến quyền cư trú lâu dài.
Thị thực tìm việc
Cho phép người nước ngoài đến Đức trong vòng 6 tháng để tìm việc, với điều kiện có bằng cấp được công nhận và khả năng tài chính tự túc.
Thị thực du học và học nghề
Sinh viên quốc tế có thể xin thị thực học đại học hoặc học nghề (Ausbildung). Sau khi tốt nghiệp, có thể xin gia hạn để ở lại tìm việc trong 18 tháng.
Thị thực đoàn tụ gia đình
Người thân của công dân Đức hoặc người có giấy phép cư trú dài hạn có thể xin nhập cư theo diện đoàn tụ.
3. Cải cách luật nhập cư 2023–2024
Để đối phó với tình trạng thiếu lao động, từ năm 2023, Đức đã mở rộng luật nhập cư theo hướng linh hoạt hơn:
– Thẻ cơ hội (Chancenkarte): Áp dụng hệ thống tính điểm (dựa trên độ tuổi, trình độ, kỹ năng tiếng Đức/Anh, kinh nghiệm làm việc…) cho phép người lao động không có việc sẵn vẫn có thể đến Đức để tìm việc.
– Công nhận bằng cấp đơn giản hơn: Người lao động có thể bắt đầu làm việc trước trong khi chờ công nhận bằng cấp.
Làm thêm ngành phụ: Lao động có thể làm thêm nghề khác (Nebenjob) linh hoạt hơn trong khi đang chờ điều kiện đầy đủ.
4. Quyền và nghĩa vụ của người nhập cư
Người nhập cư có quyền:
Làm việc, học tập, bảo hiểm y tế, hưởng lương theo luật,
Được bảo vệ khỏi phân biệt đối xử và có thể nhập quốc tịch sau một thời gian cư trú (thường từ 5–8 năm, tùy điều kiện).
– Tuân thủ luật pháp, không phạm tội,
– Học tiếng Đức (nhiều trường hợp bắt buộc tham gia khóa hội nhập – Integrationskurs),
– Đảm bảo tự túc tài chính (nếu xin cư trú dài hạn).
5. Nhập tịch và cư trú lâu dài
Người nhập cư có thể xin cư trú vĩnh viễn (Niederlassungserlaubnis) sau khi sống hợp pháp tại Đức từ 3–5 năm, có công việc ổn định và đạt trình độ tiếng Đức B1 trở lên. Từ năm 2024, quá trình nhập quốc tịch Đức đã được rút ngắn:
Chỉ cần cư trú 5 năm (hoặc 3 năm nếu có thành tích hội nhập tốt),
Cho phép kép quốc tịch – không bắt buộc từ bỏ quốc tịch gốc nữa.
Luật nhập cư Đức ngày càng trở nên linh hoạt và thân thiện hơn với người nước ngoài, đặc biệt là lao động tay nghề cao. Tuy vậy, hệ thống này vẫn yêu cầu sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ, bằng cấp, tài chính và kỹ năng tiếng Đức. Nếu bạn có ý định sinh sống, học tập hay làm việc tại Đức, việc nắm vững các quy định pháp lý là bước đi đầu tiên quan trọng để hội nhập thành công.
